Cerkiew Zaśnięcia
Najświętszej Maryi Panny –
prawosławna cerkiew parafialna w Hrubieszowie. Należy do
dekanatu Zamość diecezji lubelsko-chełmskiej Polskiego
Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Zlokalizowana
przy ulicy 3 Maja, w centrum miasta.
Pierwsza cerkiew pod tym wezwaniem powstała w Hrubieszowie
w latach 20. XVI w. Przed 1630 z pewnością świątynia ta
przeszła na własność unitów, co nastąpiło po gwałtownym
konflikcie między zwolennikami i przeciwnikami unii
brzeskiej. Obecnie istniejący budynek został wzniesiony w
latach 1867–1875 z inicjatywy napływowej ludności
rosyjskiej. Istnienie w Hrubieszowie prawosławnej cerkwi
miało nie tylko zaspokajać jej potrzeby religijne, ale i
dać możliwość prowadzenia agitacji religijnej wśród
słuchaczy miejscowego unickiego progimnazjum.
Po bieżeństwie świątynia została zamknięta, działalność
duszpasterską wznowiono w niej w 1921. Parafia
hrubieszowska działała także po II wojnie światowej i
wywózkach prawosławnych Ukraińców do ZSRR, za sprawą
których straciła większość wiernych. Była jedną z siedmiu
placówek duszpasterskich na ziemi chełmskiej, o których
zachowanie hierarchia PAKP dokładała w 1944 szczególnych
starań (większość dotychczasowych prawosławnych świątyń
została zamknięta z braku wiernych). Zamknięta po akcji
„Wisła”, cerkiew wznowiła działalność już cztery lata
później – w 1951 – i od tego czasu jest nieprzerwanie
czynna.
Cerkiew w Hrubieszowie jest świątynią trójdzielną,
orientowaną, reprezentuje – podobnie jak inne wznoszone w
tym samym okresie w Imperium Rosyjskim świątynie
prawosławne – styl bizantyjsko-rosyjski. Na tle innych
cerkwi budowanych na ziemi chełmskiej w II połowie XIX w.
wyróżnia się jednak swoim monumentalizmem oraz liczbą
kopuł – jako jedyna ma ich trzynaście. Jest również jedyną
13-kopułową cerkwią prawosławną w granicach Polski oraz
jedną z dwóch na świecie (druga znajduje się w Finlandii)
|